๑๖. ครูเธียร เจริญวัฒนา : ศาลฎีกา บันทึกจากความจำ
"ศาลฎีกา : อัฏฏวิจารณ์จดหมายเหตุ"........................โดย นิกร ทัสสโร
บริเวณหัวนอนของผม.มีบันทึกฉบับหนึ่งจำนวนแม้จะบางเพียง ๙ หน้า ลายมือเขียน แต่ผมรู้สึกว่ามีคุณค่าเหลือเกิน.ผมกราบพระก่อนนอนก็ได้กราบบันทึกนี้ไปด้วย.บันทึกดังกล่าวนี้มีชื่อว่า "บันทึกความจำ เกี่ยวกับการก่อสร้างศาลยุติธรรม และ ศาลฎีกา" ซึ่งท่านอาจารย์เธียร เจริญวัฒนา บรรพตุลาการชาวสงขลา อดีตปลัดกระทรวงยุติธรรมเขียนด้วยลายมือของท่าน และมอบให้ผมไว้.
บันทึกนี้เปี่ยมด้วยสาระและอรรถรสทางภาษาเป็นอย่างยิ่ง. หลายเรื่องครูได้เห็นและได้ยินมาด้วยตัวเอง. โดยเฉพาะถ้อยคำของท่านอาจารย์สัญญา ช่วงท้ายของบันทึกนี้ครูจึงเขียนไว้ว่า
"...โครงการก่อสร้างศาลฎีกาชะงักอยู่หลายครั้ง ข้าพเจ้าทอดอาลัยแล้ว คิดว่าเอาไว้สร้างในโอกาสฉลองกรุงรัตนโกสินทร์ครบรอบ ๒๕๐ ปี ก็แล้วกัน เมื่อเหตุการณ์เปลี่ยนแปลงมาให้ก่อสร้างได้เร็วขึ้น และจะสำเร็จลงในเวลาอันใกล้นี้ ก็รู้สึกดีใจ และหากการก่อสร้างสำเร็จลง และดวงวิญญาณของท่านอาจารย์สัญญา ธรรมศักดิ์ หยั่งรู้ได้ด้วยวิถีใดๆ ท่านคงจะปิติยินดีเป็นที่สุด..."
บันทึกของท่านอาจารย์เธียรทั้งหมดผมจะนำมาพิมพ์ไว้ในบทนี้ครับ. และโดยส่วนตัวของผมนั้นบันทึกของครูให้ทั้งความรู้ ให้ทั้งกำลังใจ และให้พลังแก่ผมในการทำงานการสร้างและแก้ไขปัญหาในการก่อสร้างศาลฎีกา. ซึ่งต้องกล่าวว่า การทำงานอย่างนี้มีทั้งความเสี่ยง และมีความขัดแย้งสูงอย่างยิ่งทั้งความขัดแย้งจากบุคคลนอกองค์กร และในองค์กรศาล. คนชอบนั้นมีไม่มากหรอก ส่วนใหญ่มีแต่คนไม่ชอบ.แต่สำหรับผมนั้นผมไม่ได้เข้ามาเกี่ยวข้องกับการก่อสร้างศาลฎีกาเพราะผลประโยชน์. ดังนั้นการทำหน้าที่เพื่อแก้ไขปัญหาและข้อขัดข้องในการก่อสร้างศาลฎีกาจึงต้องดำเนินการอยู่ทุกวัน...กำลังใจ.และพลังจึงนับว่าสำคัญมาก เด็กวัดอย่างผมยืนหยัดอยู่ ๘ ปีแล้ว ก็ด้วยกำลังใจนี่แหละครับ ซึ่งกำลังใจที่อยู่ในระดับที่มากที่สุดอย่างหนึ่ง.. ก็คือจากครูเธียร เจริญวัฒนา.
บันทึกของครูเธียร เจริญวัฒนา มีคุณค่าและน่าอ่านอย่างไร...เป็นไปอย่างนี้ครับ.
" จอมพล ป. พิบูลย์สงคราม ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีคนที่ ๓ ต่อจากพระยามโนปกรณ์นิติธาดา และ พลเอก พระยาพหลพลพยุหเสนา เมื่อวันที่ ๑๖ ธันวาคม ๒๔๘๑ ปีต่อมาเมื่อถึงวันที่ ๒๔ มิถุนายน ๒๔๘๒ ได้มีการกำหนดให้ วันที่ ๒๔ เป็น "วันชาติ" โอกาสนี้จำได้ว่าหลวงวิจิตรวาทการได้แต่งเพลงขึ้นเพลงหนึ่ง จำเนื้อได้กระท่อนกระแท่นว่า
ยี่สิบสี่มิถุนา ยนมหาศรีสวัสดิ์ ปฐมฤกษ์ของรัฐ ฐะธรรมนูญของไทย เริ่มระบอบแบบอา
รยะประชาธิปไตย ทั่วราษฎรไทย ได้สิทธิเสรี
(สร้อย) สำราญ สำเริง บันเทิง เต็มที่ เพราะชาติเรามี เอกราชสมบูรณ์.....
ที่ใช้ว่า เพราะชาติเรามีเอกราชสมบูรณ์นั้น เพราะแม้เราจะเป็นเอกราช ไม่เคยเป็นเมืองขึ้นของชาติตะวันตก แต่ก็เป็นเอกราชที่ไม่สมบูรณ์ เพราะเราเสียเอกราชทางการศาล ตั้งแต่เมื่อ พ.ศ. ๒๓๙๘ เป็นต้นมา คนไทยต้องชอกช้ำขมขื่นถึง ๘๓ ปี ต้องต่อสู้มาจนสำเร็จก็เมื่อเดือนมกราคม ๒๔๘๑ ในปี ๒๔๘๒ จึงมีการสร้างตึกกระทรวงยุติธรรมขึ้น เพื่อ "เป็นที่ระลึกถึงการได้มาซึ่งเอกราชทางการศาล ตึกแรกสร้างเสร็จ และเปิดเมื่อ ๒๔ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๘๔ ต่อมาเป็นการก่อสร้างตึกที่สองริมคลองคูเมือง และเสร็จเปิดเมื่อ ๒๔ มิถุนายน พ.ศ.๒๔๘๖ ที่หน้ามุขอาคารที่สองนี้มีข้อความว่า "ศาลยุติธัม"
ศาลยุติธัม. เป็นอาคารสามชั้น ชั้นที่ ๑ และที่ ๒ เป็นที่ทำการศาลอาญา ชั้นที่ ๓ ด้านทิศใต้ถนนน่าหับเผยเป็นที่ทำการของศาลอุทธรณ์ ด้านทิศเหนือเป็นที่ทำการศาลฎีกา
เนื่องจากศาลฎีกาอยู่ชั้นสาม จึงมีการพูดล้อเล่นกันว่า ผู้พิพากษาศาลฎีกาไม่ต้องกำหนดเกษียณอายุ ท่านใดเดินขึ้นไปทำงานไม่ไหว ก็เกษียณได้เมื่อนั้น
การก่อสร้างอาคารศาลต้องชะงักถึง ๑๕ ปี เมื่อจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ เป็นนายกรัฐมนตรี และมีพระยาอรรถการีนิพนธ์ เป็นรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม จอมพลท่านเกรงใจและนับถือท่านเจ้าคุณพระยาอรรถการีมาก เรื่องราชการกระทรวงยุติธรรมท่านมอกหมายแก่ท่านเจ้าคุณทั้งสิ้น ด้วยประโยคที่ว่า " สุดแท้แต่ท่านเจ้าคุณ "
ท่านอาจารย์เธียร ยังบันทึกเล่าต่อไปว่า...
" ด้วยบารมีของท่านเจ้าคุณ รัฐบาลจัดสรรงบประมาณให้ศาลได้สร้างอาคารที่ทำการศาลในหัวเมืองเป็นจำนวนมาก ไม่น้อยกว่า ๒๐ ศาล สำหรับในกรุงเทพฯ ก็ได้มีการก่อสร้างศาลแพ่งและศาลฎีกา จึงลงมือรื้ออาคารศาลเดิมที่สร้างในสมัยรัชกาลที่ ๕ ซึ่งเป็นที่ทำการศาลแพ่งอยู่ ข้าพเจ้าเป็นผู้พิพากษาอยู่ที่ศาลแพ่งก็ต้องย้ายไปทำงานที่ศาลพระราชอาญาเดิมที่เคยเป็นหอสัสดี เวลาสืบพยานที่ห้องพิจารณาชั้นบนพวกคนงานตอกเสาเข็มเสียงดัง ปัง ปัง ปัง สะเทือนมาถึงตึกที่นั่งสืบพยาน..."
"ความคิดที่จะสร้างศาลฎีกาให้สง่างามเป็นสัญญลักษณ์ของอำนาจตุลาการนั้น เป็นตำนานที่เล่าขานกันมาเกือบร้อยปีแล้วว่ามีอุปสรรค ขัดข้อง และมีเหตุขัดขวางเรื่อมา เหมือนมีอาถรรพ์ แม้เคยคิดที่จะสร้างให้เป็นปราสาทยุติธรรม หรือยุติธรรมปราสาท แต่เกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครอง โครงการนี้จึงระงับไป"
ท่านอาจารย์บันทึกเล่าไว้ต่อไปว่า...
"ต่อมา ป๊ ๒๕๑๗ สมัยท่านอาจารย์สัญญา ธรรมศักดิ์ เป็นนายกรัฐมนตรี ท่านกิตติ สีหนนท์ เป็นรัฐมนตรีกระทรวงยุติธรรม ข้าพเจ้าซึ่งขณะนั้นเป็นผู้พิพากษาหัวหน้าศาลแขวงธนบุรี ได้รับคำสั่งให้ไปทำงานในตำแหน่งเลขานุการรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม จึงได้รับทราบเกี่ยวกับการสร้างศาลอยู่บ้าง"
ขอให้สังเกตนะครับ. สังเกตถึงความถ่อมตัวของปูชนียบุคคลอย่างครูเธียร ท่านใช้คำว่าท่านรับทราบ " อยู่บ้าง "
ท่านอาจารย์เธียรและบรรพตุลาการท่านมีลักษณะพิเศษอย่างนี้.ท่านอาจารย์โสภณ รัตนากร ก็เช่นเดียวกันครับ.ท่านจะไม่ค่อยพูดเล่าผลงานของท่าน.ผมในฐานะผู้เขียนจดหมายเหตุการก่อสร้างศาลฎีกาจึงต้องสืบค้นด้วยตัวเองอยู่หลายเรื่อง.ในบันทึกนี้ครูเธียรท่านเล่าไว้ต่อไปว่า
"เมื่อ พ.ศ.๒๔๕๔ ได้ย้ายศาลฎีกา และกระทรวงยุติธรรมไปอยู่ที่ตึกที่ทำการเก่าของกระทรวงธรรมการ.ย้ายโรงเรียนกฎหมายไปอยู่ที่ห้างแบดแมน ย้ายศาลพระราชอาญาไปอยู่ที่ตึเนติบัณฑิตยสภาและโรงเรียนกฎหมาย...ยังไม่มีโครงการสร้างศาลฎีกาเป็นเอกเทศ"
"ต่อมาเมื่อ พ.ศ. ๒๕๑๗ ในสมัยท่านอาจารย์สัญญา ธรรมศักดิ์ เป็นนายกรัฐมนตรีครั้งที่ ๒ มีความคิดจะสร้างตึกเชื่อมระหว่างศาลอาญาและศาลแพ่งเข้าด้วยกัน ของบประมาณไป ๔๐ ล้านบาท ซึ่งตามค่าของเงินเวลานั้น ก็มากพอสมควร นายช่างทองจุล สิงหกุล ได้พูดเย้าข้าพเจ้าว่า การของบประมาณมากมายเช่นนี้ถ้าเป็นที่อื่นก็ต้องมีการชี้แจงรายละเอียดและมีแบบแปลนประกอบมากมาย แต่กระทรวงยุติธรรมมีหนังสือขอไปเพียง ๓ หน้ากระดาษ ก็ได้รับอนุมัติทันที" แหม..นายช่างก็..(อันนี้ท่านอาจารย์ไม่ได้เขียนนะครับ...คือ ผมเติมเอง)
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น