" ศาลฎีกา อัฏฏวิจารณ์จดหมายเหตุ ".............โดย นิกร ทัสสโร
@ โส- ต. สดับความคู่ฟ้อง. สำแดง
ภณ. กล่าวสัตย์แถลง. แจ่มถ้อย
รัตน. หนึ่งควรแจง. บอกสู่. ชนเฮย
กร. ประคองศาลเกินร้อย. ค่อยได้พัฒนา
@. สถานศาลซึ่งตั้ง. รัชดา มาร์คสถล
ยากกว่ายากได้มา. ทั่วทั้ง
ปลัดกระทรวงหา. จวบที่
แขวงแพ่งอาญารั้ง. ร่วมรั้วอุทธรณ์.
@ ขณะที่ผมกำลังเขียนเรื่องนี้. วันนี้ได้กราบเรียนขออนุญาตถ่ายภาพท่านอาจารย์โสภณ รัตนากร. เพื่อที่ผมจะได้บันทึกผลงานของท่านอาจารย์ไว้ในจดหมายเหตุศาลฎีกา.
ผมเป็นลูกศิษย์ของอดีตประธานศาลฎีกาบรรพตุลาการท่านนี้ เมื่อผมเรียนกฎหมายชั้นปี ๓ ที่ธรรมศาตร์ เมื่อปี ๒๕๒๗. ท่านอาจารยโสภณสอนวิชา "กฎหมายลักษณะพยาน" โดยมีอาจารย์จากศาลร่วมสอนด้วยอีกสองท่าน คือ อาจารย์วิศิษฎ์. ลิมานนท์ และ อาจารย์จรัญ ภักดีธนากุล. เรานักศึกษาเรียนวิชานี้ที่ตึกข้างสนามฟุตบอล.
เมื่อผมเป็นผู้พิพากษาแล้วหลายปี. ผมมีโอกาสได้สนองพระคุณท่าน เมื่อท่านอายุ ๗๒ ปี มีการจัดทำหนังสือที่ระลึกตอบแทนพระคุณในความกตัญญูของเหล่าลูกศิษย์. ผมซึ่งเป็นศิษย์รุ่นเด็กๆ ได้รับมอบหมายให้เขียนบทความบทหนึ่งตีพิมพ์ในหนังสือนี้ บทความของผมชื่อ "หมายเหตุท้ายฎีกา ของพระบิดาแห่งกฎหมายไทย"
ครั้นครบวาระผู้พิพากษาหัวหน้าศาลแล้ว. ปี ๒๕๕๒ ผมย้ายเข้ามาทำงานที่ศาลฎีกาในกองผู้ช่วยผู้พิพากษาศาลฎีกา. ได้มีโอกาสใกล้ชิดอาจารย์ในระยะห่างๆ จึงได้ฟังเรื่องต่างๆที่ท่านเล่าในทุกครั้งที่มีโอกาส. เช่น ในระหว่างทานข้าว. เป็นต้น.
เรื่องที่เกี่ยวกับการก่อสร้างศาลฎีกานั้น.ดูเหมือนท่านอาจารย์โสภณเป็นห่วงอยู่มากที่เดียว. ท่านถึงกับกล่าวว่า " ...ควรจะไปพบเขาเสียเลย".
ท่านอาจารย์ท่านทำงานเด็ดเดี่ยวมาก.มีความเป็นผู้นำสูงยิ่ง.ขณะที่ท่านดำรงตำแหน่งปลัดกระทรวงยุติธรรม เมื่อมีปัญหาใดเกิดขึ้นท่านแก้ไขทันที. เช่น เรื่องที่ดินบริเวณศาลที่ถนนรัชดาภิเษก ที่ดินแปลงนี้หากไม่มีท่านอาจารย์ก็คงไม่ได้สร้างศาลอุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์ภาค ๑ ศาลอุทธรณ์ภาค ๗ ศาลแพ่ง ศาลอาญา ศาลแขวงพระนครเหนือ ศาลภาษีอากร สำนักงานศาลยุติธรรม และสถาบันพัฒนาข้าราชการฝ่ายตุลาการศาลยุติธรรม ขึ้นที่นี่อย่างแน่นอน....ถามจริงๆเถอะ ทุกวันนี้ทั้งผู้พิพากษา และข้าราชการศาล ที่เป็นใหญ่เป็นโตอยู่ที่ศาลเหล่านี้ และในสำนักงานศาลยุติธรรม มีใครรับรู้ถึงผลงานการได้ที่ดินแปลงนี้บ้างหรือไม่?
เมื่อไม่กี่ปีที่ผ่านมา. ผมทราบข่าวจากพี่สายัณห์เกี่ยวกับผู้พิพากษาหัวหน้าศาลแขวงพระนครเหนือบางคน ที่ทำตัว " กร่าง ". ถึงขนาดกับพูดว่า " บรรพตุลาการ แล้วไง? ". ก็รู้สึกอิดหนาระอาใจเสียจริงๆ เพราะคนอย่างนี้คิดว่าตัวเองใหญ่เสียเหลือเกิน. โดยไม่สำนึกสักนิดว่า ที่มีที่ดินให้ได้ยืนกร่างอยู่นั้น มาจากการกินบุญเก่าของบรรพตุลาการทั้งสิ้น.
การได้ที่ดินบริเวณถนนรัชดาภิเษกมาใช้เป็นที่สร้างศาลสำคัญของประเทศ จำนวนมากมายหลายศาล. เกิดขึ้นเมื่อครั้งที่ท่านอาจารย์โสภณเป็นปลัดกระทรวงยุติธรรม. เดิมตั้งใจว่าจะขอที่ดินฟากทิศตะวันออก แต่เมื่อท่านอาจารย์ไปติดต่อกับผู้ใหญ่ของการรถไฟแห่งประเทศไทย.การรถไฟฯ ก็ได้ทราบข้อมูลจากการที่ผู้ใหญ่ของการรถไฟแนะนำว่า ยังมีที่ดินด้านฝั่งตะวันตกด้วย ที่นั้นเหมาะสมสร้างศาลมากกว่า และมีพื้นที่มากกว่าด้วย. ท่านอาจารย์จึงได้ขอที่ดินแปลงนี้จากการรถไฟมาสร้างศาล. ผมจึงควรบันทึกคุณงามความดีของท่านอาจารย์โสภณไว้. เผื่อว่าจะมีผู้พิพากษาในปัจจุบันนี้บ้าง ที่ยังมีความสนใจทราบความเป็นไปของประวัติที่ดินแปลงนี้.
กลับมาที่เรื่องสร้างศาลฎีกา. ใครที่สนใจในผลงานของท่านอาจารย์ ก็จะทราบว่ามีเอกสารที่เป็นอักษรหลักฐานเรื่องที่ท่านมีผลงานการก่อสร้างศาลฎีกา และเรื่องราวของท่าน กับ ความเป็นไปของการก่อสร้างศาลฎีกาอยู่มากทีเดียว แต่ ชิ้นที่สำคัญที่สุดชิ้นหนึ่ง ในความเห็นของผม คือ บันทึกคำไว้อาลัย ใน หนังสือที่ระลึกงานพระราชทานเพลิงศพอาจารย์มนตรี ยอดปัญญา. ท่านใดสนใจสามารถหาอ่านได้นะครับ./
